ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္ သူမ်ားသည္ အေျခခံက်င့္၀တ္ (၁၅) ပါးကို လက္ကိုင္ထားၾက ရမည္ျဖစ္၏။ ေမတၱာတရားအား ပြားမ်ားရာတြင္ အလြယ္ႏွင့္ျပဳလုပ္၍ မရ။ ေမတၱာတရား မပြားမ်ားမီ ေမတၱာတရားပြားမ်ားေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာ အေျခခံမ်ားကို ျပည့္စံုေအာင္ က်င့္သံုးရမည္ျဖစ္၏။ ယင္းအေျခခံ က်င့္၀တ္တို႔မွာ ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္ပါ၏။
(၁) စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္သူသည္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အက်င့္မ်ားကို က်င့္ရန္ စြမ္းေဆာင္နုိင္သူ ျဖစ္ဖို႔လို၏။ သဒၶါ တရားထက္သန္ရန္ လို၏။ လံု႔လ၊ ၀ီရိယျပင္းထန္၍ ဇြဲရွိမွသာ ေမတၱာပြားမ်ားႏုိင္၏။
(၂) ေျဖာင့္မတ္ျခင္း
ေမတၱာတရား ပြားမ်ားရန္ ႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္ဖို႔လို၏။ မရွိေသာ ဂုဏ္ကိုရွိဟန္ျပဳသူ၊ လမ္လည္ေျပာဆိုတတ္သူ၊ ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲတတ္သူတို႔သည္ ေမတၱာတရားပြားမ်ားႏုိင္သူမ်ား မဟုတ္။ ေမတၱာတရား ပြားလိုပါက သာေဌယ် ေခၚ လွည့္စားမႈ ကင္းရမည္။ ကာယကံႏွင့္ ၀စီကံ ေျဖာင့္မတ္ရမည္။ သို႔မဟုတ္ပါက ေမတၱာတရား ပြားမ်ားႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။
(၃) အလြန္ေျဖာင့္မတ္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုပါက ထိုသူသည္ မိမိအျပစ္ကို ဖံုးကြယ္၍ အျပစ္ကင္းဟန္ေဆာင္မႈ (မာယာ) ကင္းရမည္ျဖစ္၏။ မေနာကံ ေျဖာင့္မတ္ရမည္ျဖစ္၏။ သူတစ္ပါးအား လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားရန္ စိတ္ျဖင့္ပင္ မႀကံစည္သူ ျဖစ္ရမည္ျဖစ္၏။ ထိုသုိ႔ေသာသူမွသာ ေမတၱာတရားပြားမ်ားႏုိင္ပါ၏။
(၄) ဆိုဆံုးမ လြယ္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုသည့္ အေျခခံအားျဖင့္ ဆရာသမား၊ မိဘ၊ အႀကီးအကဲတို႔၏ ဆံုးမမႈ၊ ေျပာဆိုမႈကို သိလြယ္၊ နားလည္လြယ္၊ တစ္သေ၀မတိမ္း လိုက္နာလြယ္သူျဖစ္ရန္ လို၏။ ရာဟုလာသည္ အသက္ (၇) ႏွစ္ အရြယ္ ရွင္သာမေဏဘ၀၌ပင္ သဲပံုကိုပံု၍ ထိုသဲပံုရွိ သဲလံုးအေရအတြက္ႏွင့္အမွွ် အဆံုးအမမ်ား ရပါေစဟု ဆုေတာင္းတတ္၏။
(၅) ႏူးညံ့ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္သူသည္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ေသာ စိတ္သေဘာထားရွိရန္လို၏။ အဆင္မေျပေသာ စိတ္သေဘာထား၊ ဖီလာကပ္ဖဲ့လုပ္ေသာ စိတ္သေဘာထားမ်ား မရွိဘဲ ေရႊကို လိုသလို နန္းဆြဲ၍ ရသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ အျဖားခတ္၍ ရသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း ေမတၱာထားသူ၏ စိတ္သည္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕မႈ ရွိရမည္ ျဖစ္၏။
(၆) မာနအလြန္ မႀကီးျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုပါက အလြန္အမင္းႀကီး မာနမႀကီးရန္ လိုအပ္၏။ ဘယ္သူ႔ကိုမွ် အဖက္မတန္ဟု ယူဆကာ အလြန္အကြ်ံမနာႀကီးမႈမ်ဳိးကို ပယ္ႏုိင္ရမည္ျဖစ္၏။ ေဆြမ်ဳိးဂုဏ္၊ ပညာဂုဏ္၊ အာဏာဂုဏ္တို႔ကို အမွီျပဳ၍ ေမာက္မာစြာ ေျပာဆိုမႈမ်ား ကင္းရမည္ျဖစ္၏။ ဘ၀င္ျမင့္မႈ၊ မနာနေထာင္လႊားမႈတို႔ကို ပယ္ရမည္ ျဖစ္၏။
(၇) ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း
ေမတၱာရွင္သည္ ေရာင့္ရဲလြယ္ရမည့္အျပင္ တင္းတိမ္လြယ္ရမည္ျဖစ္၏။ ေလာဘသကၠာရမႀကီးဘဲ ေရာင့္ရဲ တင္းတိမ္မႈကို အျမတ္ဆံုးအရာအျဖစ္ ထားရွိႏုိင္သူျဖစ္ရန္လို၏။ ရသမွ်၊ တန္သမွ်ႏွင့္ ေရာင့္ရဲမႈရွိရန္ လို၏။
(၈) ေမြးျမဴျပဳစုရန္ လြယ္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုသူသည္ အစားအေသာက္၊ အေနအထုိင္ ဇီဇာမေၾကာင္ဘဲ ေက်နပ္ႏုိင္သူျဖစ္ရန္ လို၏။
(၉) အမႈကိစၥ နည္းျခင္း
အမႈကိစၥပြားမ်ားျခင္း၊ အမႈကိစၥထူေျပာျခင္းတို႔ မရွိဘဲ မိမိရည္မွန္းေသာ အမႈိကစၥကိုသာ စူးစိုက္လုပ္ေဆာင္ တတ္ေသာစိတ္ ရွိရန္လိုအပ္၏။
(၁၀) လြယ္ကူစြာ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာႏုိင္ျခင္း
အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို အလြယ္ေရြ႕ေျပာင္းႏုိင္သူျဖစ္ရန္လို၏။ ဆႏၵရွိပါက ငွက္ကဲ့သို႔ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးမရွိပဲ အလြယ္ပ်ံႏုိင္ သြားႏုိင္သူျဖစ္ရန္ လို၏။
(၁၁) ဣေျႏၷၿငိမ္သက္ျခင္း
ေမတၱာတရားမ်ားလုိသူသည္ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ ဟူေသာ ဣေျႏၷငါးပါးကို တည္ၿငိမ္ေအာင္ ထိန္းထားႏုိင္ရမည္ျဖစ္၏။ ဣေျႏၷႏွင့္ သိကၡာကို တည္ၿငိမ္စြာ ေစာင့္ထိန္းရမည္ျဖစ္၏။
(၁၂) ဆင္ျခင္ၪာဏ္ ရင့္က်က္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကိစၥအားလံုးကို ဆင္ျခင္တုိင္းထြာတတ္ေသာ အသိၪာဏ္ရင့္သန္သူ ျဖစ္ရန္ လိုအပ္ပါ၏။
(၁၃) ၾကမ္းတမ္း႐ိုင္းပ်မႈ ကင္းရမည္
ေမတၱာတရားသည္ ႏူးညံ့ေသာအရာျဖစ္၏။ ေမတၱာတရား လက္ကိုင္ထားလိုသူသည္ ၾကမ္းတမ္း႐ိုင္းပ်မႈ ကင္းရန္လို၏။ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္၊ ႐ိုင္းပ်မႈ မရွိဘဲ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ ပရိတ္သတ္အလယ္တြင္ ဒူးေထာင္ေပါင္ကားမထုိင္ဘဲ ပိရိေသသပ္စြာ ေနတတ္ရမည္ျဖစ္၏။ ယဥ္ေက်းေသာ အျပဳအမႈ အေနအထုိင္ ရွိရမည္ျဖစ္၏။
(၁၄) တြယ္တာမႈ ကင္းျခင္း
တစ္စံုတစ္ဦးအေပၚ တြယ္တာေနမႈ၊ သံေယာဇဥ္ ႀကီးမားေနမႈေလ်ာ့နည္းရန္ လို၏။ တစ္စံုတစ္ေယာက္အေပၚ တြယ္တာမႈႀကီးေနပါက အမ်ားအေပၚ တြယ္တာရန္ အားနည္းေနမည္ျဖစ္၏။
(၁၅) အျပစ္ကင္းစင္ရမည္
ေမတၱာရွင္သည္ မည္မွ်ေသးငယ္ေသာ အျပစ္ကိုမွ်ပင္ မျပဳလုပ္ဘဲ အျပစ္ကင္းစင္သူျဖစ္ရန္ လိုအပ္ပါ၏။
(၁) စြမ္းေဆာင္ႏုိင္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္သူသည္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အက်င့္မ်ားကို က်င့္ရန္ စြမ္းေဆာင္နုိင္သူ ျဖစ္ဖို႔လို၏။ သဒၶါ တရားထက္သန္ရန္ လို၏။ လံု႔လ၊ ၀ီရိယျပင္းထန္၍ ဇြဲရွိမွသာ ေမတၱာပြားမ်ားႏုိင္၏။
(၂) ေျဖာင့္မတ္ျခင္း
ေမတၱာတရား ပြားမ်ားရန္ ႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္ဖို႔လို၏။ မရွိေသာ ဂုဏ္ကိုရွိဟန္ျပဳသူ၊ လမ္လည္ေျပာဆိုတတ္သူ၊ ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲတတ္သူတို႔သည္ ေမတၱာတရားပြားမ်ားႏုိင္သူမ်ား မဟုတ္။ ေမတၱာတရား ပြားလိုပါက သာေဌယ် ေခၚ လွည့္စားမႈ ကင္းရမည္။ ကာယကံႏွင့္ ၀စီကံ ေျဖာင့္မတ္ရမည္။ သို႔မဟုတ္ပါက ေမတၱာတရား ပြားမ်ားႏုိင္မည္ မဟုတ္ပါ။
(၃) အလြန္ေျဖာင့္မတ္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုပါက ထိုသူသည္ မိမိအျပစ္ကို ဖံုးကြယ္၍ အျပစ္ကင္းဟန္ေဆာင္မႈ (မာယာ) ကင္းရမည္ျဖစ္၏။ မေနာကံ ေျဖာင့္မတ္ရမည္ျဖစ္၏။ သူတစ္ပါးအား လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားရန္ စိတ္ျဖင့္ပင္ မႀကံစည္သူ ျဖစ္ရမည္ျဖစ္၏။ ထိုသုိ႔ေသာသူမွသာ ေမတၱာတရားပြားမ်ားႏုိင္ပါ၏။
(၄) ဆိုဆံုးမ လြယ္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုသည့္ အေျခခံအားျဖင့္ ဆရာသမား၊ မိဘ၊ အႀကီးအကဲတို႔၏ ဆံုးမမႈ၊ ေျပာဆိုမႈကို သိလြယ္၊ နားလည္လြယ္၊ တစ္သေ၀မတိမ္း လိုက္နာလြယ္သူျဖစ္ရန္ လို၏။ ရာဟုလာသည္ အသက္ (၇) ႏွစ္ အရြယ္ ရွင္သာမေဏဘ၀၌ပင္ သဲပံုကိုပံု၍ ထိုသဲပံုရွိ သဲလံုးအေရအတြက္ႏွင့္အမွွ် အဆံုးအမမ်ား ရပါေစဟု ဆုေတာင္းတတ္၏။
(၅) ႏူးညံ့ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္သူသည္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ေသာ စိတ္သေဘာထားရွိရန္လို၏။ အဆင္မေျပေသာ စိတ္သေဘာထား၊ ဖီလာကပ္ဖဲ့လုပ္ေသာ စိတ္သေဘာထားမ်ား မရွိဘဲ ေရႊကို လိုသလို နန္းဆြဲ၍ ရသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ အျဖားခတ္၍ ရသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း ေမတၱာထားသူ၏ စိတ္သည္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕မႈ ရွိရမည္ ျဖစ္၏။
(၆) မာနအလြန္ မႀကီးျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုပါက အလြန္အမင္းႀကီး မာနမႀကီးရန္ လိုအပ္၏။ ဘယ္သူ႔ကိုမွ် အဖက္မတန္ဟု ယူဆကာ အလြန္အကြ်ံမနာႀကီးမႈမ်ဳိးကို ပယ္ႏုိင္ရမည္ျဖစ္၏။ ေဆြမ်ဳိးဂုဏ္၊ ပညာဂုဏ္၊ အာဏာဂုဏ္တို႔ကို အမွီျပဳ၍ ေမာက္မာစြာ ေျပာဆိုမႈမ်ား ကင္းရမည္ျဖစ္၏။ ဘ၀င္ျမင့္မႈ၊ မနာနေထာင္လႊားမႈတို႔ကို ပယ္ရမည္ ျဖစ္၏။
(၇) ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း
ေမတၱာရွင္သည္ ေရာင့္ရဲလြယ္ရမည့္အျပင္ တင္းတိမ္လြယ္ရမည္ျဖစ္၏။ ေလာဘသကၠာရမႀကီးဘဲ ေရာင့္ရဲ တင္းတိမ္မႈကို အျမတ္ဆံုးအရာအျဖစ္ ထားရွိႏုိင္သူျဖစ္ရန္လို၏။ ရသမွ်၊ တန္သမွ်ႏွင့္ ေရာင့္ရဲမႈရွိရန္ လို၏။
(၈) ေမြးျမဴျပဳစုရန္ လြယ္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားလိုသူသည္ အစားအေသာက္၊ အေနအထုိင္ ဇီဇာမေၾကာင္ဘဲ ေက်နပ္ႏုိင္သူျဖစ္ရန္ လို၏။
(၉) အမႈကိစၥ နည္းျခင္း
အမႈကိစၥပြားမ်ားျခင္း၊ အမႈကိစၥထူေျပာျခင္းတို႔ မရွိဘဲ မိမိရည္မွန္းေသာ အမႈိကစၥကိုသာ စူးစိုက္လုပ္ေဆာင္ တတ္ေသာစိတ္ ရွိရန္လိုအပ္၏။
(၁၀) လြယ္ကူစြာ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာႏုိင္ျခင္း
အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို အလြယ္ေရြ႕ေျပာင္းႏုိင္သူျဖစ္ရန္လို၏။ ဆႏၵရွိပါက ငွက္ကဲ့သို႔ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးမရွိပဲ အလြယ္ပ်ံႏုိင္ သြားႏုိင္သူျဖစ္ရန္ လို၏။
(၁၁) ဣေျႏၷၿငိမ္သက္ျခင္း
ေမတၱာတရားမ်ားလုိသူသည္ မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာေခါင္း၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္ ဟူေသာ ဣေျႏၷငါးပါးကို တည္ၿငိမ္ေအာင္ ထိန္းထားႏုိင္ရမည္ျဖစ္၏။ ဣေျႏၷႏွင့္ သိကၡာကို တည္ၿငိမ္စြာ ေစာင့္ထိန္းရမည္ျဖစ္၏။
(၁၂) ဆင္ျခင္ၪာဏ္ ရင့္က်က္ျခင္း
ေမတၱာတရားပြားမ်ားမည့္ ပုဂၢိဳလ္သည္ ကိစၥအားလံုးကို ဆင္ျခင္တုိင္းထြာတတ္ေသာ အသိၪာဏ္ရင့္သန္သူ ျဖစ္ရန္ လိုအပ္ပါ၏။
(၁၃) ၾကမ္းတမ္း႐ိုင္းပ်မႈ ကင္းရမည္
ေမတၱာတရားသည္ ႏူးညံ့ေသာအရာျဖစ္၏။ ေမတၱာတရား လက္ကိုင္ထားလိုသူသည္ ၾကမ္းတမ္း႐ိုင္းပ်မႈ ကင္းရန္လို၏။ ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္၊ ႐ိုင္းပ်မႈ မရွိဘဲ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ရမည္ျဖစ္၏။ ပရိတ္သတ္အလယ္တြင္ ဒူးေထာင္ေပါင္ကားမထုိင္ဘဲ ပိရိေသသပ္စြာ ေနတတ္ရမည္ျဖစ္၏။ ယဥ္ေက်းေသာ အျပဳအမႈ အေနအထုိင္ ရွိရမည္ျဖစ္၏။
(၁၄) တြယ္တာမႈ ကင္းျခင္း
တစ္စံုတစ္ဦးအေပၚ တြယ္တာေနမႈ၊ သံေယာဇဥ္ ႀကီးမားေနမႈေလ်ာ့နည္းရန္ လို၏။ တစ္စံုတစ္ေယာက္အေပၚ တြယ္တာမႈႀကီးေနပါက အမ်ားအေပၚ တြယ္တာရန္ အားနည္းေနမည္ျဖစ္၏။
(၁၅) အျပစ္ကင္းစင္ရမည္
ေမတၱာရွင္သည္ မည္မွ်ေသးငယ္ေသာ အျပစ္ကိုမွ်ပင္ မျပဳလုပ္ဘဲ အျပစ္ကင္းစင္သူျဖစ္ရန္ လိုအပ္ပါ၏။
